Ενορχηστρωμένη επίθεση στο δικαίωμα χορήγησης άδειας σε κρατούμενους: Όταν η Κυβέρνηση νομοθετεί με τηλεοπτικούς όρους.

Για μία ακόμη φορά η Κυβέρνηση επιχειρεί την πολιτική εκμετάλλευση της επικαιρότητας προκειμένου να προωθήσει αντιδραστικές πολιτικές που στρέφονται ευθέως κατά των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Με αφορμή την παραβίαση των όρων της άδειας του Χριστόδουλου Ξηρού, ο Υπουργός Δικαιοσύνης, κος Χ. Αθανασίου διατείνεται ότι θα καταθέσει στη Βουλή τροπολογία, σύμφωνα με την οποία «οι καταδικασθέντες για συμμετοχή σε τρομοκρατική οργάνωση» δεν θα λαμβάνουν άδειες εξόδου από τις φυλακές, βάζοντας με τον τρόπο αυτό την οριστική ταφόπλακα στα δικαιώματα των κρατουμένων. Στην ίδια κατεύθυνση, οι δηλώσεις του αρμόδιου Υπουργού σχετικά με πειθαρχικό έλεγχο στο Τριμελές Συμβούλιο Φυλακών Κορυδαλλού, θα λειτουργήσει αποτρεπτικά σε οποιαδήποτε απόπειρα αδειοδότησης κρατουμένου στο μέλλον.
Περαιτέρω, προβλέπεται να χτιστούν νέες φυλακές υψίστης ασφαλείας στη λογική των λευκών κελιών και της «φυλακής μέσα στη φυλακή», οι οποίες σε συνδυασμό με τις άθλιες συνθήκες διαβίωσης που επικρατούν στα ελληνικά σωφρονιστικά ιδρύματα (ο υπερπληθυσμός κρατουμένων και ο συνεπαγόμενος  συνωστισμός σε κελιά με μια τουαλέτα για 60 ανθρώπους, οι εξοντωτικές -σε πολλές περιπτώσεις- ποινές και τα περιστατικά κακοποίησης και εγκληματικής αδιαφορίας για την υγεία των κρατουμένων), καθιστούν τη διαβίωση εντός των φυλακών ανυπόφορη. Ήδη η κατάσταση αυτή έχει οδηγήσει αρκετούς κρατούμενους στην απόγνωση, την αλόγιστη χρήση ναρκωτικών ουσιών και ψυχοφαρ­μάκων, ακόμα και στο θάνατο.

Ο θεσμός των αδειών είναι ιδιαίτερα σημαντικός, με την συντριπτική πλειοψηφία των κρατουμένων που τους χορηγείται άδεια να συμμορφώνονται πλήρως με τους όρους που τους τίθενται (άνω του 97%), ενώ, σύμφωνα με την Ένωση Εισαγγελέων, «ο θεσμός -από πολλών δεκαετιών γνωστός στο Δυτικό νομικό κόσμο- (α) αποτελεί εγγενές τμήμα έκτισης της στερητικής της ελευθερίας ποινής, (β) συμβάλλει ουσιωδώς στην επάνοδο του καταδίκου στην ανοικτή κοινωνία και στην άμβλυνση των δυσμενών συνεπειών του εγκλεισμού, ενώ (γ) επιστημονικά και δεοντολογικά δεν πρέπει να καθίσταται αντικείμενο κριτικής και συλλήβδην απόρριψης, με αφορμή μεμονωμένες μόνον περιπτώσεις της επικαιρότητας, χωρίς να συνεκτιμάται η γενικότερη σημασία του». Περαιτέρω, σημαντικά στοιχεία του θεσμού αφορούν στο γεγονός ότι η αίτηση χορήγησης άδειας κρίνεται εξατομικευμένα, χωρίς σύνδεση με εξωνομικά ή με μη συναρτώμενα με τη συμπεριφορά του αιτούντος άδειας κρατουμένου κριτήρια. Επιπλέον η άδεια χορηγείται στον κρατούμενο ύστερα από την έκτιση ενός μεγάλου μέρους της ποινής του, αποτελώντας με αυτό τον τρόπο τον προθάλαμο της αποφυλάκισης και της επανένταξής του στην κοινωνία.

Η εφαρμογή του σχετικού νόμου μάλιστα όχι μόνο δεν είναι διασταλτική αλλά αντιθέτως είναι αδικαιολόγητα συσταλτική από τις Επιτροπές, οι οποίες αν και σύμφωνα με το Σωφρονιστικό Κώδικα (άρθρο 54, παρ.5) όταν λαμβάνουν απορριπτικές αποφάσεις πρέπει να τις αιτιολογούν ειδικά. Εντούτοις, οι περισσότερες απορριπτικές αποφάσεις δεν διαθέτουν καν στοιχειώδη αιτιολογία, η οποία να εξειδικεύει με αναφορά σε συγκεκριμένα δεδομένα την εφαρμογή ή όχι του νόμου, με αποτέλεσμα κρατούμενοι, ενώ δικαιούνται άδεια, να μην την έχουν λάβει για μεγάλο χρονικό διάστημα που μπορεί να φθάσει και τα δέκα χρόνια. Περαιτέρω, ενώ σύμφωνα με τον νό­μο ο κρατούμενος έχει δικαίωμα να υποβάλει αίτηση για άδεια κάθε δύο μήνες εφόσον η αίτησή του για χορήγηση άδειας έχει απορριφθεί, στην περίπτωση που η αίτησή του γίνει δεκτή αλλά ασκηθεί έφεση κατά της απόφασης, τότε ο κρατούμενος χάνει το δικαίωμά του να υποβάλει εκ νέου αίτημα σε δύο μήνες και υποχρεούται να το υποβάλει σε έξι μήνες!

O σεβασμός της αξιοπρέπειας και των θεμελιωδών δικαιωμάτων των κρατουμένων, η μέριμνα για τη λειτουργική επανένταξη του προσώπου στον κοινωνικό ιστό - που αποτελεί βασική αρχή που υπηρετεί ο θεσμός της άδειας- καθώς και τα ζητήματα λειτουργίας και απονομής της Ποινικής Δικαιοσύνης, δεν μπορούν να γίνονται βορά στον μιντιακό κανιβαλισμό και τα συντηρητικά αντανακλαστικά της Κυβέρνησης. Η κράτηση οφείλει να στοχεύει στο σωφρονισμό και την κοινωνική επανένταξη και όχι στη φυσική, ψυχική και ηθική εξόντωση των κρατουμένων. Σε σχετική Έκθεσή του ο Συνήγορος του Πολίτη τονίζει ότι η δημιουργία ή η διατήρηση οικογενειακών και ευρύτερων κοινωνικών σχέσεων, που προωθείται μέσω του συστήματος των αδειών, συμβάλλουν αφενός στην ομαλή διαβίωση στα σωφρονιστικά καταστήματα, αφετέρου στην ταχύτερη κοινωνική ένταξη, ενώ για τους ίδιους τους κρατούμενους, η χρήση του δικαιώματος άδειας (άρθρο 51 του ΣΚ) και η έξοδος από τους χώρους κράτησης είναι κρισιμότερη ακόμη και από τη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσής τους στους χώρους αυτούς1.

Οι Οικολόγοι Πράσινοι απαιτούμε:

•   τη διατήρηση και ουσιαστική εφαρμογή του θεσμού των αδειών

•   την εφαρμογή εναλλακτικών μορφών ποινής

•   τη βελτίωση των συνθηκών κράτησης

•   και την ουσιαστική αποσυμφόρηση των φυλακών με την επανεξέταση του Ποινικού Κώδικα (λ.χ. μείωση του χρόνου της προφυλάκισης)

Η Θεματική Ομάδα των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων


1. Ετήσια Έκθεση ΣτΠ 2007, σελ.66, διαθέσιμη στο : http://www.synigoros.gr/resources/199922-ee2005-2.pdf