Ειδικό Χωροταξικό για τις ΑΠΕ: Ένα βήμα μπρος, αλλά πόσα πίσω;

Το Ειδικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού & Αειφόρου Ανάπτυξης για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας φαίνεται επί τέλους να ολοκληρώνεται. Όμως η τεράστια καθυστέρηση, η φοβική του στάση απέναντι στις ΑΠΕ και η ανέτοιμη για την εφαρμογή του δημόσια διοίκηση, απειλούν να το καταστήσουν αντί για λύση, ένα ακόμα πρόβλημα στο γρίφο της ανάπτυξης των ΑΠΕ στην Ελλάδα.

Μετά από χρόνια αναμονής και αφού εξαγγέλθηκε 3 διαδοχικές χρονιές από πρωθυπουργικά χείλη στη ΔΕΘ, τo ΕΠΧΣ&ΑΑ-ΑΠΕ εγκρίθηκε πρόσφατα από την κυβερνητική επιτροπή. Δυστυχώς όμως έχει ήδη καθυστερήσει τόσο πολύ, ώστε η επίτευξη των στόχων του έχει καταστεί μία πολύ δύσκολη και αμφίβολη υπόθεση.

Είναι χαρακτηριστικό ότι σύμφωνα με την τελευταία διατύπωση των μεταβατικών διατάξεων θα πρέπει να επανελεγχθούν εκατοντάδες έργα συνολικής ισχύος περίπου 4.000 MW, πολλά από τα οποία είναι ήδη πολύ ώριμα με αρκετά χρόνια αδειοδότησης στην πλάτη τους και με τον επανέλεγχο κινδυνεύουν να πάνε πολύ πίσω ή ακόμα και να ακυρωθούν, γιατί μπορεί π.χ. για λίγα μέτρα να μην τηρείται μία εκ των πολλών ελαχίστων αποστάσεων του νέου Ειδικού Πλαισίου!

Στα προβλήματα που γέννησε η καθυστέρηση έρχεται να προστεθεί κι ένα τεράστιο ερωτηματικό για το πώς και πότε θα καταφέρουν να το εφαρμόσουν οι αρμόδιες περιβαλλοντικές υπηρεσίες, όταν με το καλό εκδοθεί. Κατά την προετοιμασία του Ειδικού Πλαισίου η πολιτική ηγεσία του ΥΠΕΧΩΔΕ επικεντρώθηκε σε ένα παζάρι για τις επιμέρους διατάξεις, αλλά δεν έχει κάνει τίποτα για να εξασφαλίσει την ομαλή εφαρμογή του. Αν η διαδικασία αυτή προχωρήσει με τους συνήθεις ρυθμούς και αποτελεσματικότητα της δημόσιας διοίκησης, τότε η ανάπτυξη των ΑΠΕ στην Ελλάδα, αντί να επιταχυνθεί, θα μπει σε μία μακρά "περίοδο παγετώνων".

Στην ουσία του το Ειδικό Πλαίσιο παραμένει ένα βαθειά αντιφατικό κείμενο. Από τη μία υιοθετεί και ενσωματώνει, ως όφειλε, τους υψηλούς εθνικούς στόχους ανάπτυξης των ΑΠΕ και από την άλλη διακατέχεται από σύνδρομο φοβίας απέναντι τους και προσπαθεί να τις περιορίσει ακόμα και σε περιπτώσεις που δεν υπάρχει νόημα ή ανάγκη.Έτσι υπερβαίνει το σκοπό του και παρεμβαίνει σε καθαρά τεχνικά ζητήματα, που καμία σχέση δεν έχουν με τη χωροταξία, όπως η ελάχιστη απόσταση μεταξύ ανεμογεννητριών. Αφήνει παράθυρο παρεκκλίσεων για την επιβολή επιπλέον περιορισμών από υποκείμενα χωροταξικά και πολεοδομικά πλαίσια, όπως τα ΓΠΣ και τα ΣΧΟΟΑΠ. Μπορεί ο κ. Σουφλιάς να δήλωσε ότι επιτέλους με το Ειδικό Πλαίσιο "ο καθένας θα ξέρει τι μπορεί να κάνει, πού και πώς", αλλά αυτό φαίνεται θα ισχύει μόνο αν δεν προκύψει κάποια επιπλέον παρέκκλιση από το παράθυρο.Σε αυτό το πνεύμα υιοθετείται η λανθασμένη αντίληψη περί ασυμβατότητας τουρισμού και ΑΠΕ, παρά τα πολυάριθμα παραδείγματα αρμονικής συνύπαρξης και συνεργειών που υπάρχουν διεθνώς. Δεδομένου ότι σχεδόν όλη η Ελλάδα είναι ή φιλοδοξεί να γίνει τουριστική και μάλιστα με κλασσικούς και καταστροφικούς όρους, η αντίληψη αυτή απειλεί να περιορίσει το διαθέσιμο χώρο για τις ΑΠΕ σε ένα ελάχιστο, πολύ μακριά από τους φιλόδοξους-αλλά και δεσμευτικούς-εθνικούς στόχους.

Ο πιο ακατανόητος όμως περιορισμός είναι ο αποκλεισμός των αιολικών από τη γεωργική γη, αντίθετα με ότι ισχύει παντού στον κόσμο, όπου τοποθετούνται σχεδόν κατά προτεραιότητα σε καλλιεργούμενα χωράφια. Και στην Ελλάδα όμως οι πρόσφατες αποφάσεις του ΣτΕ επιβάλλουν να εξετάζονται κατά προτεραιότητα οι αγροτικές εκτάσεις ώστε να ελαχιστοποιείται η φθορά του δασικού πλούτου. Είναι κατανοητή η ανάγκη προστασίας των εύφορων εκτάσεων σε μία περίοδο κρίσης της γεωργίας και υποτίμησης της αξίας τους, οι ανεμογεννήτριες όμως δεσμεύουν μόνο περίπου 2% της συνολικής έκτασης ενός αιολικού πάρκου, ενώ το υπόλοιπο 98% συνεχίζει να καλλιεργείται κανονικά έχοντας εξασφαλίσει μάλιστα ένα σημαντικό επιπλέον εισόδημα για τον αγρότη από την ενοικίαση της γης. Έτσι μειώνεται η πίεση για εγκατάσταση αιολικών στα πιο ευαίσθητα ορεινά οικοσυστήματα και αποθαρρύνεται η απώλεια γεωργικής γης μέσω οικοπεδοποίησης της. Μήπως τελικά τέτοιου είδους συμφέροντα είναι αυτά που επέβαλαν τον περιορισμό αυτό;

Με τη σημερινή του μορφή το Ειδικό Πλαίσιο αφήνει χώρο για μόλις 3.000 MW αιολικών, όταν ο στόχος για το 2020 είναι της τάξης των 8.000MW. Οι Οικολόγοι Πράσινοι κάνουμε έκκληση προς την κυβέρνηση και τον κ. Σουφλιά να διορθώσει έστω τους πιο ανορθολογικούς από τους περιορισμούς και να προνοήσει για την ομαλή εφαρμογή του Ειδικού Πλαισίου. Αλλιώς φοβόμαστε ότι από ευλογία θα εξελιχθεί σε κατάρα για τις προοπτικές των ΑΠΕ στην Ελλάδα με ότι αυτό συνεπάγεται σε σχέση με τη νέα ενεργειακή πολιτική της ΕΕ και τους εθνικούς μας στόχους.

Η Θεματική Ομάδα των Οικολόγων Πράσινων
για την Κλιματική Αλλαγή, την Ενέργεια και τις Μεταφορές
Για περισσότερες πληροφορίες:Κωνσταντίνος Κατώπης, 6972033070, kkato@tee.gr