Όχι σε ένα τέτοιο χωροταξικό για τον τουρισμό

Σε μια εποχή που απαιτούνται νέες προσεγγίσεις και πολιτικές για την αντιμετώπιση της οικολογικής κρίσης και των αδιεξόδων του τωρινού μοντέλου οικονομικής ανάπτυξης, το ΥΠΕΧΩΔΕ παρουσιάζει ένα σχέδιο Κοινής Υπουργικής Απόφασης "Ειδικό Χωροταξικό Πλαίσιο για τον Τουρισμό" (ΕΧΠΤ) που είναι ακόμα χειρότερο από αυτό που είχε δώσει στη δημοσιότητα τον Μάιο 2007, και που αποτυγχάνει όχι μόνο να προστατεύσει το περιβάλλον αλλά και οδηγεί στην εντελώς αντίθετη κατεύθυνση από αυτήν μιας βιώσιμης τουριστικής οικονομίας.

Το ΕΧΠΤ ενθαρρύνει το real estate και φωτογραφίζει «μεγάλες τουριστικές επενδύσεις» στις οποίες τα «δίνει όλα» θεωρώντας μάλιστα αυθαιρέτως ότι τέτοιες πολιτικές έχουν εθνική σημασία. Κανείς δεν αρνείται ότι ο Τουρισμός χρειάζεται χωροταξικό σχέδιο. ‘Όμως το σχέδιο που έδωσε στη δημοσιότητα το ΥΠΕΧΩΔΕ δεν έχει καμία σχέση με τις ανάγκες ενός μοντέλου αειφορικού, βιώσιμου τουρισμού που συμβάλει στην ευημερία των τοπικών κοινωνιών, στην διατήρηση του περιβάλλοντος και την προώθηση της κοινωνικής υπευθυνότητας.

Οι Οικολόγοι Πράσινοι συνεπώς τάσσονται με όσους φορείς ζητούν να αποσυρθεί το συγκεκριμένο σχέδιο και να ξεκινήσει μια ουσιαστική διαβούλευση και κοινωνικός διάλογος με τους περιβαλλοντικούς αλλά και τουριστικούς φορείς που δίκαια αντιδρούν σύσσωμοι, όπως φάνηκε και στην πρόσφατη ημερίδα διαλόγου σχετικά με τον Τουρισμό, που οργανώθηκε από τους Οικολόγους Πράσινους στα Χανιά στις 4/10 με τη συμμετοχή εκπροσώπων 22 φορέων από όλη την Ελλάδα.

Ο Τουρισμός μας δεν χρειάζεται ένα τέτοιο σχέδιο το οποίο επιτρέπει -αντισυνταγματικά- την ιδιωτική πολεοδόμηση, ομογενοποιεί τα μεσαία και μεγάλα νησιά, βρίθει φωτογραφικών ρυθμίσεων για μια σειρά «επενδύσεων», δίνει τη δυνατότητα να δομηθούν «5 βραχονησίδες» και μπορεί να οδηγήσει σε μια νέα σειρά σκανδάλων real estate σε ευαίσθητες οικολογικά περιοχές μια και νομιμοποιεί αποκλίσεις από τη νομοθεσία στο όνομα επενδύσεων - δήθεν - εθνικής σημασίας.

Σε μια εποχή διαρκούς και οξείας χρηματοπιστωτικής κρίσης, εν μέσω υπερκορεσμού της προσφοράς ξενοδοχειακών κλινών στην Ελλάδα και προβλέψεων για οξεία μείωση των τουριστικών αφίξεων, η εξάρτηση του Τουρισμού μας από επιδοτούμενες και καταχρεωμένες από την πρώτη ημέρα λειτουργίας, μεγάλες υπερπολυτελείς μονάδες τις οποίες ουσιαστικά διαχειρίζονται διεθνή κερδοσκοπικά κεφάλαια – που βεβαίως ουδόλως ενδιαφέρονται για την τοπική οικονομική και κοινωνική ευημερία, μπορεί να οδηγήσει ολόκληρες περιοχές της περιφέρειας σε οικονομικό κραχ. Το ρίσκο για την κοινωνία είναι τεράστιο, και το κέρδος μηδαμινό.

Το σχέδιο θυσιάζει νησιά όπως την Αντίπαρο και τη Φολέγανδρο προσθέτοντάς τα στα ‘μεγάλα νησιά’ προς ανάπτυξη, αλλά είναι καταστροφικό και για τα υπόλοιπα αφού ενώ τα χωρίζει σε 4 ομάδες, ουσιαστικά επιτρέπει την μαζική τουριστική ανάπτυξη και στις 4, ακόμα και σε 5 ακατοίκητα (άρα άνυδρα) νησιά τα οποία, ίσως για να αποφύγει τις αντιδράσεις, δεν κατονομάζει. Θυσιάζει – φωτογραφικά - και άλλες περιοχές όπως η Μήλος και η Χαλκιδική βαπτίζοντας τις εξορυκτικές δραστηριότητες ως …συμβατές με τις τουριστικές.

Φροντίζει επίσης να δώσει συγχωροχάρτι σε παλιές αμαρτίες και παρανομίες, εξαιρώντας τις υφιστάμενες τουριστικές εγκαταστάσεις από ... λεπτομέρειες, όπως η απόσταση από τον αιγιαλό και επιτρέπει μάλιστα και τη δόμηση νέων μονάδων μόλις σε 50 μ. από τον αιγιαλό, αγνοώντας τις πολύ πιθανές επιπτώσεις των κλιματικών αλλαγών και φυσικούς κινδύνους (πχ διάβρωση ακτών, άνοδο στάθμης, τσουνάμι). Όσον αφορά στο τι κτήρια θα αποτελέσουν το ξενοδοχειακό δυναμικό του 21ου αιώνα, το ΕΧΠΤ μας επιστρέφει στον 19ο αιώνα, αγνοώντας επιδεικτικά την πιθανότητα χρήσης βιοκλιματικής αρχιτεκτονικής, σεβασμού του πολιτιστικού και φυσικού περιβάλλοντος, και εξοικονόμησης φυσικών πόρων, ανακύκλωσης νερού και βελτιστοποίησης των περιβαλλοντικών επιδόσεων τους.

Αγνοεί δε παντελώς την έννοια της «φέρουσας ικανότητας» μια περιοχής και το ορατό πρόβλημα του κορεσμού σε πολλές τουριστικές περιοχές. Καταστροφικό για τις παράκτιες και φυσικές περιοχές, αφού αυτές επιλέγονται κατά προτεραιότητα για συνδυασμένη ανάπτυξη ξενοδοχείων, παραθεριστικών κατοικιών, γκολφ, συνεδριακών, ακόμα και εμπορικών κέντρων ώστε ο τουρίστας να μην χρειάζεται να ξεμυτίσει.

Ενώ γενικά χαρακτηρίζεται από άγνοια και σκόπιμη ασάφεια, το σχέδιο τάσσεται αναφανδόν και λεπτομερώς υπέρ της ανάπτυξης Γκολφ, ευνοώντας την ανάπτυξη δύο ή και περισσότερων στην ίδια περιοχή, ακόμα και αν είναι άνυδρη, επιτρέποντας την άνευ όρων αφαλάτωση. Δίνει επίσης τη δυνατότητα ανέγερσης μέχρι και τριώροφων παραθεριστικών κατοικιών προς πώληση, με όρους δόμησης ξενοδοχειακών εγκαταστάσεων. Αντί να αποθαρρύνει την εκτός σχεδίου δόμηση, ουσιαστικά την ενθαρρύνει και θα οδηγήσει σε ανέγερση τεράστιων συγκροτημάτων δίπλα σε προστατευόμενες περιοχές.

Στις λίγες θετικές αλλά ασαφείς προβλέψεις περιλαμβάνεται το ότι προβλέπονται (μη-προσδιορισμένα) κίνητρα για απόσυρση κτηρίων που προσβάλουν την αισθητική σε μητροπολιτικές περιοχές, η θέσπιση ειδικού τέλους υπέρ των (ανύπαρκτων σχεδόν σήμερα) Φορέων Διαχείρισης Προστατευομένων Περιοχών, η τουλάχιστον μη-εχθρική αντιμετώπιση των ανεμογεννητριών, η αρνητική τοποθέτηση για ανάπτυξη νέων χιονοδρομικών κέντρων, αλλά και η ανάπτυξη σιδηροδρομικών υποδομών – το πρόβλημα όμως είναι ότι με βάση τα μέχρι σήμερα κυβερνητικά έργα όλα τα παραπάνω αποτελούν απλά λόγια και κενές υποσχέσεις ή στάχτη στα μάτια.

Από τα πιο ανησυχητικά κομμάτια, είναι αυτό που αναφέρει 'ενδεικτικά' τις παράκτιες περιοχές στις οποίες θα 'αναζητηθεί' η ανάπτυξη 'σύνθετων και ολοκληρωμένων μορφών τουρισμού' - μάλλον ο όρος ολοκληρωτικών μορφών τουρισμού θα απέδιδε καλύτερα το νόημα. Τα περίφημα "150 στρέμματα" - ελάχιστο όριο για δόμηση αυτών των 'ολοκληρωμένων' τουριστικών χωριών-πόλεων, θα μεγαλώσουν, αντί να περιορίσουν, την γεωγραφική έκταση της καταστροφής.

Ξενοδοχεία εφεξής θα μπορούν να κτίζονται και 500 μέτρα μακριά από οικισμούς με αρτιότητα μόλις 2 στρέμματα, με μαθηματικό αποτέλεσμα την χωρίς όριο επέκταση των οικισμών σε βάθος χρόνου. Αν περάσει αυτό το σχέδιο θα χαθεί και η τελευταία ευκαιρία να κλείσουμε την χαίνουσα πληγή της εκτός σχεδίου δόμησης ώστε να μην ακρωτηριάσουμε τις εναπομείνασες φυσικές περιοχές.

Αντί να διδαχθούμε από τα λάθη άλλων μεσογειακών χωρών που τώρα γκρεμίζουν για να απελευθερώσουν τις αποπνικτικά τσιμεντοποιημένες ακτές τους, ετοιμαζόμαστε να προσθέσουμε 1 εκατομμύριο παραθεριστικές κατοικίες και χιλιάδες στρέμματα υδροβόρου γκολφ στις λιγοστές φυσικές περιοχές που απέμειναν.

Από την όλη φιλοσοφία και ανάλυση του πρόχειρου και δειλού αυτού σχεδίου απουσιάζει το όραμα για έναν τουρισμό ισάξιο της ιστορίας και του κάλους της χώρας μας, ενώ αναδύεται η μοιρολατρία του τύπου - "αυτός είναι ο τουρισμός μας, τι να κάνουμε".
Όπως σημειώνει και το ίδιο το Υπουργείο, το σχέδιο αποσκοπεί στην "χρονική και χωρική διεύρυνση της τουριστικής δραστηριότητας", κάτι που θα αποτελέσει, αν δεν αλλάξουμε πρώτα το μοντέλο του τουρισμού, την ταφόπλακα και για το περιβάλλον αλλά και για τον ίδιο τον τουρισμό της χώρας.

Οι Οικολόγοι Πράσινοι προτείνουν καταρχήν άμεσα, συγκεκριμένα, μέτρα για αντιμετώπιση των πιο ακραίων περιβαλλοντικών και κοινωνικών/οικονομικών επιπτώσεων του μαζικού τουρισμού και σε δεύτερο στάδιο μία συνολική στροφή, με ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο στήριξης δίκαιων, βιώσιμων και οικολογικών μορφών τουρισμού την εποχή της κλιματικής αλλαγής. Ο Τουρισμός θα πρέπει να υπηρετεί την κοινωνία και όχι το αντίστροφο, τον πολίτη και όχι τον πελάτη. Αυτό όμως δεν θα συμβεί με το αόρατο χέρι της αγοράς αλλά με την συμμετοχή των τοπικών κοινωνιών και της κοινωνίας των πολιτών στην ρύθμιση νέων πλαισίων για ένα βιώσιμο Τουρισμό.

Θεματική Ομάδα για τον Τουρισμό των Οικολόγων Πράσινων

Για επικοινωνία: Αντώνης Πετρόπουλος, Συντονιστής της Θεματικής Ομάδας Τουρισμός των ΟΠ, 6947127279, ecoclub@gmail.com