Οι Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας στην Κρήτη, οι συγκρούσεις για τα αιολικά πάρκα και ο νέος νόμος

Τα τελευταία χρόνια αναπτύσσονται με ολοένα και πιο γρήγορο ρυθμό στην Κρήτη οι εγκαταστάσεις αξιοποίησης Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ), κυρίως αιολικά πάρκα και φωτοβολταϊκά συστήματα. Όμως για τα αιολικά πάρκα, αναπτύσσεται όλο και μεγαλύτερος σκεπτικισμός και κοινωνικές συγκρούσεις, παρόλο που υπάρχουν αρκετά θετικά παραδείγματα όπως τα αιολικά στο Δήμο Κισσάμου και στο Δήμο Ινναχωρίου, που έχουν γίνει με συναίνεση της τοπικής κοινωνίας χωρίς να προσβάλουν το περιβάλλον. Η αντίθεση έχει να κάνει όχι μόνο με κινδύνους (υπαρκτούς ή πλασματικούς) για τη χλωρίδα και τη πανίδα, αλλά και με τις μεθοδεύσεις -ενίοτε παράνομες- για την εγκατάστασή τους. Σε αρκετά μέρη στην Ελλάδα έχουν αρχίσει συγκρούσεις, με κύριο λόγο είτε το περιβαλλοντικό ζήτημα είτε το ιδιοκτησιακό καθεστώς των εκτάσεων στις οποίες τοποθετούνται.


Η σύγκρουση για τις ανεμογεννήτριες στο Αποπηγάδι στο ν. Χανίων έδειξε με τον πιο γλαφυρό τρόπο πως ο τρόπος λειτουργίας των δημοσίων υπηρεσιών και των επενδυτών και το υπάρχον νομικό πλαίσιο -συμπεριλαμβανομένου του ισχύοντος χωροταξικού για τις ΑΠΕ-δημιουργεί συνθήκες αδιαφάνειας όσον αφορά τις προγραμματιζόμενες επενδύσεις.

Ο νέος νόμος «Επιτάχυνση της ανάπτυξης των Α.Π.Ε. για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής», που τροποποιεί και συμπληρώνει διατάξεις του υφισταμένου Ν. 3468/2006 και του Ειδικού Χωροταξικού για τις ΑΠΕ (Υπ. Απ. 49828/2008), πέρα από αρκετά επί μέρους θετικά σημεία και διατάξεις, συνεχίζει το καθεστώς της έλλειψης διαφάνειας, ενώ περιέχει σκανδαλώδεις και αντισυνταγματικές ρυθμίσεις για την εγκατάσταση ΑΠΕ, που «καπελώνουν» τα ειδικά χωροταξικά και πολεοδομικά σχέδια, με αποτέλεσμα αχρήστευση του υφιστάμενου σχεδιασμού και κοινωνικές εντάσεις.

Εκτιμούμε πως η ενεργοποίηση αυτού του νόμου θα πολλαπλασιάσει και θα εντείνει τις κοινωνικές αντιδράσεις κατά των αιολικών πάρκων, θα οδηγήσει σε μαζικές δικαστικές προσφυγές και σε «δαιμονοποίηση» όχι μόνο των μεγάλων ανεμογεννητριών αλλά και των ΑΠΕ γενικότερα. Τελικά θα οδηγήσει σε επιβράδυνση της ανάπτυξής τους, ενώ θα προκληθεί σημαντική ζημιά σε βιοτόπους της ορεινής Κρήτης.

Η άποψη της κυβέρνησης πως η προώθηση των ΑΠΕ είναι «ύψιστη προτεραιότητα» για τη χώρα, αποτελεί επικίνδυνη απλούστευση της λύσης του ενεργειακού προβλήματος διότι η προώθηση των ΑΠΕ αποτελεί βασική αλλά όχι αποκλειστική συνιστώσα για τη λύση του ενεργειακού προβλήματος. Βασική επιδίωξη πρέπει να είναι η εξοικονόμηση ενέργειας και η σταδιακή υποκατάσταση των μονάδων που καίνε ορυκτά καύσιμα από αποκεντρωμένα συστήματα ΑΠΕ, κατά προτίμηση μικρού μεγέθους και προσαρμοσμένα κυρίως στις τοπικές ανάγκες. Η τοπική αυτοδιοίκηση πρέπει από εδώ και στο εξής να παίξει σημαντικό ρόλο στην υλοποίηση αυτού του στόχου.

Δεν απορρίπτουμε, εκ των προτέρων, τα μεγάλου μεγέθους έργα διότι μπορούν να έχουν μεγάλη και άμεση συνεισφορά στην επίτευξη του εθνικού στόχου για την ενέργεια από ΑΠΕ και την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης. Σε πολλές περιπτώσεις μπορούν να εγκατασταθούν με τρόπο και σε θέσεις ώστε οι επιπτώσεις στο περιβάλλον να είναι ελάχιστες και χωρίς να υπάρχουν κοινωνικές αντιδράσεις.  
Δεν βάζουμε στη ζυγαριά από τη μια την προστασία του κλίματος και από την άλλη την προστασία της βιοποικιλότητας -θέλουμε και τα δύο. Επίσης, δεν υιοθετούμε ατεκμηρίωτες κινδυνολογίες που ακούγονται συχνά, στα πλαίσια της πολεμικής όπως ότι το τσιμέντο των βάσεων των ανεμογεννητριών καταστρέφει το έδαφος, ή πως οι μικροί αντλησιοταμιευτήρες γενικά θα εξαντλήσουν τα αποθέματα νερού της περιοχής όπου εγκαθίστανται κ.ά.

Ως Οικολόγοι Πράσινοι Κρήτης διευρύνομε τον διάλογο που έχουμε με τις τοπικές κοινωνίες με άνοιγμα προς όλους τους εμπλεκόμενους φορείς και πρόσωπα που δραστηριοποιούνται στην κατασκευή, εγκατάσταση και λειτουργία ΑΠΕ.

Ως Οικολόγοι Πράσινοι ζητούμε:

• Να γίνεται ουσιαστική ενημέρωση της τοπικής κοινωνίας για κάθε έργο ΑΠΕ από την αρχή του σχεδιασμού του.

• Αλλαγή του νόμου για τις ΑΠΕ με στόχο σαφή απαγόρευση της εγκατάστασής τους σε περιοχές απολύτου προστασίας της φύσης, περισσότερους περιορισμούς στις προστατευόμενες περιοχές, διαφάνεια και έλεγχο στη διαδικασία αδειοδότησης.

• Κάθε έργο, σε κάθε τομέα όπως η ενέργεια, το νερό, η γεωργία, ο τουρισμός κ.α. να βασίζεται σε γενικότερο στρατηγικό σχεδιασμό στον οποίο θα συμμετέχουν οι τοπικές κοινωνίες και οι επιστημονικοί φορείς.

• Να φτιαχτεί επιτέλους το δασολόγιο.

• Μετά την εγκατάσταση μονάδας ΑΠΕ, να γίνεται συνεχής παρακολούθηση για τον εντοπισμό πιθανόν προβλημάτων στο περιβάλλον και αντιμετώπισή τους. Σημειώνουμε πως μια τέτοια συνεχής και προσεκτική παρακολούθηση θα πρέπει να γίνεται και στις μονάδες παραγωγής ενέργειας από ορυκτά καύσιμα.

Οικολόγοι Πράσινοι
Περιφερειακή Γραμματεία Κρήτης