ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΤΟΥ 21ου ΑΙΩΝΑ:

Ζητούν συγκεκριμένες δεσμεύσεις για αλλαγή πολιτικής

Συνάντηση με τον υπουργό Μεταφορών και Επικοινωνιών κ. Κωστή Χατζηδάκη είχε σήμερα (σ.σ. χθες) το μεσημέρι αντιπροσωπεία των Οικολόγων Πράσινων.

Η συνάντηση είχε ζητηθεί από τους Οικολόγους Πράσινους ενόψει και της Διεθνούς Ημέρας για το Κλίμα, στις 8 Δεκεμβρίου. Συμμετείχαν ο Τάσος Κρομμύδας μέλος της Εκτελεστικής Γραμματείας και ο Γιάννης Παρασκευόπουλος, υπεύθυνος για θέματα μεταφορών.

Τονίστηκε προς τον υπουργό ότι επείγουν ριζικές αλλαγές στην πολιτική μεταφορών, με αναπροσανατολισμό του χερσαίου μεταφορικού έργου προς το σιδηρόδρομο, τις αστικές συγκοινωνίες και τις συνδυασμένες μεταφορές. Στις τοπικές μετακινήσεις χρειαζόμαστε επίσης πολιτικές φιλικές προς το ποδήλατο και το περπάτημα, που σήμερα αντιμετωπίζουν ένα εχθρικό περιβάλλον. Απαραίτητη είναι, τέλος, μια Εθνική Πολιτική Μεταφορών σε βιώσιμες κατευθύνσεις, δεδομένου ότι στα θέματα των μεταφορών εμπλέκονται σήμερα τουλάχιστον τρία υπουργεία.

Στο υπόμνημα που κατέθεσαν οι Οικολόγοι Πράσινοι προς τον υπουργό Μεταφορών, εστιάζουν στην ανάγκη για δύο βασικές δεσμεύσεις με ευρύτερη σημασία:

· Την εξισορρόπηση οδικών και σιδηροδρομικών υποδομών, με δέσμευση για κάθε ευρώ σε οδικά έργα να διατίθεται διπλάσιο ποσό για υποδομές σιδηροδρόμου και συνδυασμένων μεταφορών, κάτι που ήδη γίνεται σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες.

· Τη συγκοινωνιακή κάλυψη για όλη τη χώρα, με τρία τουλάχιστον δρομολόγια την ημέρα για κάθε οικισμό, και με ένα νέο ρόλο για τα ΚΤΕΛ ώστε να προσφέρουν πλήρη εξυπηρέτηση στις περιοχές τους αντί να ανταγωνίζονται το σιδηρόδρομο για τα «φιλέτα» των γραμμών.

Στο ίδιο υπόμνημα επαναφέρουν και σειρά επιμέρους προτάσεων και διεκδικήσεων από τοπικές και θεματικές πρωτοβουλίες πολιτών. Οι προτάσεις αυτές αφορούν θέματα όπως τα δικαιώματα των πεζών, η ενίσχυση των αστικών συγκοινωνιών, η δημιουργία ποδηλατόδρομων και η μεταφορά ποδηλάτων με το μετρό, η Χάρτα Δικαιωμάτων Επιβατών Σιδηροδρόμου αλλά και μια σειρά ώριμα και απαραίτητα έργα σιδηροδρομικής υποδομής. Στα τελευταία συγκαταλέγονται η πρόσβαση προαστιακών συρμών στην υπό κατασκευή γραμμή του μετρό στη Θεσσαλονίκη, καθώς και η πρόβλεψη πυκνών σταθμών στη γραμμή που θα διασχίζει υπόγεια την Πάτρα, ώστε να λειτουργήσει και ως προαστιακός.

Ακολουθεί το υπόμνημα αναλυτικά:

ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΤΟΥ 21ου ΑΙΩΝΑ:
ΔΕΣΜΕΥΣΕΙΣ ΤΩΡΑ ΓΙΑ ΕΠΕΙΓΟΥΣΕΣ ΑΛΛΑΓΕΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ
 

Υπόμνημα των Οικολόγων Πράσινων προς το Υπουργείο Μεταφορών και Επικοινωνιών και τον υπουργό κ. Κωστή Χατζηδάκη


1. Ο τομέας των μεταφορών συνδέεται άμεσα με ζητήματα όπως η ενέργεια και η κλιματική αλλαγή, η ατμοσφαιρική ρύπανση, αλλά και η ποιότητα ζωής των πολιτών (ως καθημερινός χρόνος μετακινήσεων), η πρόσβαση σε ευκαιρίες απασχόλησης και οι όροι του οικονομικού ανταγωνισμού, ο κοινωνικός αποκλεισμός (ως πρόσβαση σε βασικές υπηρεσίες), καθώς και η δημόσια υγεία (ως καθημερινή άσκηση και ως κίνδυνοι ατυχημάτων κατά τις μεταφορές ή από αυτές). Αποτελεί κοινό τόπο ότι κάθε βιώσιμη πολιτική μεταφορών οφείλει να περιλαμβάνει δύο τουλάχιστον σκέλη:

Τη διαχείριση της ζήτησης για μεταφορές, για την καλύτερη δυνατή εξυπηρέτηση με τις λιγότερες δυνατές μετακινήσεις σε διαδρομές, χρόνο και αποστάσεις.

Την ορθολογική ρύθμιση της κατανομής του έργου ανά μεταφορικό μέσο, με στόχο την ελαχιστοποίηση των επιπτώσεων στο περιβάλλον και την ποιότητα ζωής.

2. Η ελληνική πραγματικότητα στις μεταφορές καθορίζεται από μια σειρά ιδιαίτερα δεδομένα:
Ο όγκος των μεταφορών αυξάνει ταχύτερα από το Α.Ε.Π. Την περίοδο 1990-2004 αυξήθηκε κατά 44% έναντι 25% στην ΕΕ των 15.

Η μερίδα του λέοντος ανήκει στο αυτοκίνητο (ως ΙΧ, φορτηγό ή λεωφορείο) και το αεροπλάνο. Ο σιδηρόδρομος διατηρεί το μικρότερο μερίδιο από κάθε άλλη ευρωπαϊκή χώρα με μόλις το 2% της μεταφοράς επιβατών και 2% των εμπορευμάτων. Παγιώνεται περιβάλλον εχθρικό προς τη μη μηχανοκίνητη μετακίνηση (ποδηλάτες-πεζούς).

Στον τομέα των επιβατικών μεταφορών, η εξυπηρέτηση με μέσα δημόσιας χρήσης παρουσιάζει σοβαρά κενά, ιδίως στη σύνδεση των μικρότερων οικισμών, των νησιών αλλά και στις αστικές συγκοινωνίες.

Οι αποφάσεις για την πολιτική μεταφορών μοιράζονται ανάμεσα σε τρία τουλάχιστον υπουργεία: Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε., Μεταφορών και Επικοινωνιών, και Εμπορικής Ναυτιλίας, Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής. Ακόμη περισσότερα υπουργεία συμμετέχουν στις αποφάσεις που επηρεάζουν τη ζήτηση για μεταφορές.

Ο τομέας των μεταφορών είναι αυτός με το μεγαλύτερο μερίδιο τελικής κατανάλωσης ενέργειας (39% το 2005) ενώ μαζί με τον οικιακό-τριτογενή τομέα παρουσιάζει τη μεγαλύτερη αύξηση εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου (+40% από το 1990). Με δεδομένο ότι η Ελλάδα έχει εξαντλήσει ήδη από το 2005 τα (μάλλον προνομιακά) περιθώρια αυξήσεων μέχρι το 2012 που της έχουν παραχωρηθεί στο πλαίσιο του Πρωτοκόλλου του Κιότο, ουσιαστικές παρεμβάσεις στις μεταφορές είναι απαραίτητες για να μην αποκλίνει η χώρα ακόμη περισσότερο από τις διεθνείς υποχρεώσεις της.


3. Πέρα από το αίτημα για συνεκτική και βιώσιμη Εθνική Πολιτική Μεταφορών, με συντονισμό των επιμέρους Υπουργείων και ουσιαστικό διάλογο με την Κοινωνία των Πολιτών, στο σημερινό μας υπόμνημα θέλουμε να εστιάσουμε σε δύο βασικά ζητήματα πολιτικής, που μπορούν να συμβάλουν στην απαραίτητη ανακατανομή του μεταφορικού έργου:


Εξισορρόπηση οδικών και σιδηροδρομικών υποδομών:

Ενώ οι (υπάρχοντες και υπό κατασκευή) κλειστοί αυτοκινητόδρομοι συγκροτούν ένα πλήρες δίκτυο με προδιαγραφές 21ου αιώνα, το σιδηροδρομικό δίκτυο της χώρας παραμένει και σήμερα στις χαράξεις και τα όρια του 19ου αιώνα με μόνη εξαίρεση τον (ανολοκλήρωτο ακόμη) άξονα Πάτρα – Αθήνα – Θεσσαλονίκη. Ολόκληρες περιφέρειες, όπως η Δυτ. Ελλάδα και η Ήπειρος μένουν εκτός σιδηροδρομικού δικτύου, ενώ ακόμη και τα έργα της δεκαετίας του 1930 δεν ολοκληρώθηκαν ποτέ.

Την τελευταία τριετία το χάσμα αυτό έχει διευρυνθεί ακόμη περισσότερο με την εγκατάλειψη του δυτικού σιδηροδρομικού Άξονα, τους νέους αυτοκινητοδρόμους και την εμπλοκή σε αυτούς ιδιωτικών κεφαλαίων με μεγάλη επιρροή και πλήθος λόγους να απεύχονται κάθε ανταγωνισμό από την πλευρά του σιδηροδρόμου. Τείνει έτσι να παγιωθεί για δεκαετίες η απόλυτη κυριαρχία των πιο ρυπογόνων μεταφορικών μέσων, σε μια συγκυρία που η χώρα μας θα πιέζεται εντονότατα να περιορίσει τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου (και) από τις μεταφορές της.

Οι Οικολόγοι Πράσινοι ζητούν, ως μόνη διέξοδο, μια πάγια δέσμευση για επενδύσεις στο σιδηρόδρομο διπλάσιες από ό,τι σε οδικά έργα. Κανείς κλειστός αυτοκινητόδρομος δεν πρέπει να προχωρά, έστω και με ιδιωτικά κεφάλαια, αν δε διασφαλίζεται η αντίστοιχη αναβάθμιση και για το σιδηρόδρομο. Οι δεσμεύσεις αυτές οφείλουν να έχουν ορίζοντα τουλάχιστον 20ετίας, περιλαμβάνοντας και τα ιδιωτικά κεφάλαια που επενδύονται σε τέτοιες υποδομές.

Η αναλογία του 1:2 είναι ήδη δεδομένη σε μια σειρά ευρωπαϊκές χώρες, που μάλιστα διαθέτουν ήδη πλήρεις σιδηροδρομικές υποδομές (Αυστρία, Ισπανία, Ιταλία, Μ. Βρετανία, Ολλανδία, Σουηδία), ενώ στη Σουηδία είναι ήδη κατοχυρωμένη και επίσημα. Στοιχεία της Κομισιόν για το 2002-3 δείχνουν ότι η χώρα μας δαπανούσε για σιδηροδρομικές υποδομές μόλις 42% των επενδύσεων για νέους κλειστούς αυτοκινητοδρόμους, έναντι 153% της ΕΕ των 15 και 139% της ΕΕ των 27.


Συγκοινωνιακή κάλυψη για όλη τη χώρα, με ένα νέο ρόλο για τα ΚΤΕΛ.

Μεγάλο μέρος των μικρότερων οικισμών, ιδίως σε ορεινές και απομονωμένες περιοχές, αλλά και σε μη τουριστικά νησιά ή τουριστικές περιοχές εκτός «σαιζόν», έχουν συγκοινωνιακή εξυπηρέτηση από ανεπαρκή (με 1-2 μόνο δρομολόγια την ημέρα, συχνά σε ακατάλληλες ώρες) έως ανύπαρκτη. Το πρόβλημα γίνεται ακόμη σημαντικότερο, καθώς μεγάλο μέρος του πληθυσμού αποκλείεται από τη χρήση ΙΧ λόγω ηλικίας ή οικονομικής κατάστασης, αποθαρρύνονται αρκετοί ακόμη που θα ήθελαν να ζήσουν εκεί, ενώ περιορίζονται σημαντικά οι δυνατότητες για τοπική βιώσιμη ανάπτυξη. Ανάλογα κενά εμφανίζονται και στην ανταπόκριση από ατμοπλοϊκά δρομολόγια και αεροπορικές πτήσεις προς τους οικισμούς των αντίστοιχων περιοχών.

Τα τοπικά ΚΤΕΛ προσανατολίζονται κατά κανόνα με όρους αγοράς προς τη σύνδεση των τοπικών κέντρων μεταξύ τους και με την Αθήνα ή τη Θεσσαλονίκη, αφήνοντας ακάλυπτες τις γραμμές με μικρότερη κίνηση ή με «δύσκολα» ωράρια. Καταλήγουν έτσι να ανταγωνίζονται (συνήθως αθέμιτα, λόγω υψηλότερου απλήρωτου εξωτερικού κόστους) το σιδηρόδρομο, αντί να διασφαλίζουν τη συγκοινωνιακή κάλυψη των περιοχές τους.

Οι Οικολόγοι Πράσινοι ζητούν δέσμευση για τουλάχιστον τρία δρομολόγια την ημέρα για κάθε οικισμό όλο το χρόνο.

Με αφετηρία και τέρμα την έδρα της αντίστοιχης επαρχίας ή νομού, ή τον πλησιέστερο σιδηροδρομικό σταθμό.

Με χρηματοδότηση από ευρωπαϊκά προγράμματα για ορεινές και μειονεκτικές περιοχές, καθώς και από ένα μικρό τέλος στα δρομολόγια των ΚΤΕΛ που συμπίπτουν με γραμμές του ΟΣΕ και στα αντίστοιχα διόδια αυτοκινητοδρόμων.

Με προγραμματικές συμβάσεις με τα ΚΤΕΛ για επιδότηση μέρους του κόστους για τις επιπλέον συνδέσεις, την μεταφορά σταθμών λεωφορείων δίπλα στους σιδηροδρομικούς σταθμούς και τη διασφάλιση ανταποκρίσεων με το σιδηρόδρομο.

Με συμπληρωματική αξιοποίηση δυνατοτήτων όπως τα λεωφορεία που έχουν παραχωρηθεί σε «καποδιστριακούς» δήμους ή το άνοιγμα μαθητικών δρομολογίων και σε επιβάτες με εισιτήριο.


4. Παράλληλα θα θέλαμε να υποστηρίξουμε μια σειρά θεμάτων που έχουν ήδη τεθεί από κινήματα και τοπικές ή θεματικές πρωτοβουλίες πολιτών. Διευκρινίζουμε ότι η απαρίθμησή τους δεν είναι εξαντλητική και ότι προτάσεις για άλλα θέματα μπορεί να είναι εξίσου σημαντικές.


Για το σιδηρόδρομο συνολικά

-Δέσμευση του υφιστάμενου Ειδικού Φόρου Κατανάλωσης στα καύσιμα, αποκλειστικά για τη χρηματοδότηση επενδύσεων υποδομής στο σιδηρόδρομο και τα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς.

-Άμεση προώθηση του Δυτικού Σιδηροδρομικού Άξονα και της Σιδηροδρομικής Εγνατίας. Προέκταση της νέας γραμμής Κορίνθου-Πάτρας μέχρι Άργος-Ναύπλιο και Πύργο-Κυλλήνη. Δημιουργία υποδομών συνδυασμένων μεταφορών με κορμό το σιδηρόδρομο.

-Υιοθέτηση των προτάσεων του Ευρωκοινοβουλίου για τη Χάρτα Δικαιωμάτων Επιβατών Σιδηροδρόμου. Δέσμευση ότι η χώρα μας θα τις εφαρμόσει, έστω και μονομερώς, στα θέματα της πρόσβασης των ατόμων με αναπηρίες και τη μεταφορά ποδηλάτων με ΟΛΟΥΣ τους συρμούς.


Για τα προαστιακά σιδηροδρομικά δίκτυα

-Σταθερά και αξιόπιστα δρομολόγια στον Προαστιακό, χωρίς τις γνωστές περιοδικές περικοπές «λόγω έργων».

-Διακλαδώσεις προς Λουτράκι (μέχρι τη νότια είσοδο της πόλης, σύμφωνα με τις προτάσεις του δήμου) και προς Άργος-Ναύπλιο.

-Επαναλειτουργία της παλιάς γραμμής προς Ελευσίνα για προαστιακά δρομολόγια, όπως έχει ζητήσει η τοπική δημοτική αρχή.

-Πρόβλεψη πυκνών σταθμών στο υπόγειο τμήμα της νέας γραμμής προς Πάτρα, ώστε να λειτουργήσει και ως Προαστιακός.

-Πρόβλεψη για χρήση της γραμμής του μετρό στη Θεσσαλονίκη και από προαστιακούς συρμούς, που θα διασχίζουν υπόγεια την πόλη.

-Επείγουσα προώθηση της γραμμής από Σκύδρα μέχρι Γέφυρα για απευθείας προαστιακή σύνδεση της Θεσσαλονίκης με Γιαννιτσά-Έδεσσα και συντόμευση της διαδρομής προς τη Δυτ. Μακεδονία και τις γειτονικές χώρες.


Για τις μετακινήσεις στις πόλεις

-Αναθεώρηση των διατάξεων του Κ.Ο.Κ που θίγουν δικαιώματα των πεζών και των ποδηλατών.

-Τακτική επικοινωνία του υπουργείου με τους φορείς που ενεργοποιούνται για τα δικαιώματα πεζών και ποδηλατών.

-Κίνητρα για δημιουργία δικτύων ποδηλατοδρόμων σε συνεργασία με τους δήμους. Μεταφοράς ποδηλάτου με το μετρό, σε ώρες εκτός αιχμής.

-Ελάχιστα όρια συχνότητας δρομολογίων στις αστικές γραμμές. Επέκταση των νυκτερινών γραμμών και των λεωφορειολωρίδων. Επέκταση του τραμ στις κεντρικές περιοχές της Αθήνας και του Πειραιά.

-Πλαίσιο επιχορήγησης για τις αστικές συγκοινωνίες και εκτός Αθήνας και Θεσσαλονίκης. Δίκτυα τραμ και σε άλλες μεγάλες και μεσαίες πόλεις.

-Προγράμματα για χρήση εναλλακτικών καυσίμων στα λεωφορεία.

-Μέτρα για επαρκή συγκοινωνιακή εξυπηρέτηση της ΒΑ Αθήνας στο διάστημα της επικείμενης διακοπής του μετρό προς Πλακεντία.

-Πολιτικές στάθμευσης με στόχο την υποκατάσταση της χρήσης του ΙΧ.

Αθήνα, 26 Νοεμβρίου 2007

Η Εκτελεστική Γραμματεία των Οικολόγων Πράσινων